Η εργασιομανία είναι μία ασθένεια σαν όλες τις άλλες. Ορίστε πώς να θεραπευτείς χωρίς να σε διώξουν από τη δουλειά σου.
Tο όνομά μου είναι Πάνος Κατσαρός και είμαι εργασιομανής. Δυστυχώς, δεν μπορώ να μείνω καθαρός, γιατί πηγαίνω στη δουλειά μου κάθε μέρα. Είναι μία εξάρτηση σαν όλες τις άλλες. Αντί όμως να σέρνεσαι στις πλατείες και να ζητάς 50λεπτα προς χλεύη των περαστικών πληρώνεσαι περισσότερο – αρκετά περισσότερο. Παίρνεις προαγωγές, πηγαίνεις επαγγελματικά ταξίδια και μένεις στο Sanderson. Επίσης, δεν έχεις ζωή.
Τα πάω καλύτερα όμως. Δεν έχω κι άλλη επιλογή. Οι Γιαπωνέζοι, μεγάλοι μάστορες στο θέμα της δουλειάς, έχουν μία λέξη που με έσπρωξε προς τη θεραπεία: karοshi. Σημαίνει «θάνατος από υπερβολική εργασία». Όπως το εκλαμβάνω, αυτό δεν αφορά μόνο τύπους που καταρρέουν μες στο σούσι τους. Είναι και ο θάνατος της ζωής σου: η καθημερινότητά σου περιστρέφεται γύρω από το στρες, την εξουσία και τον έλεγχο. Η ανικανότητα να ασχολείσαι με κάτι άλλο εκτός από μίτινγκ, συμφωνίες και μερίσματα. Η μείωση της ευχαρίστησης που λαμβάνεις από τα απλά πράγματα, όπως είναι το φαγητό, η αγάπη, το σεξ, τα παιδιά, οι μελισσούλες και η άνοιξη που ήρθε.
Είναι δύσκολο να τη νικήσεις, γιατί, σε αντίθεση με άλλα ναρκωτικά, σε κλειδώνουν σε ένα δωμάτιο και σου τα κόβουν. Αυτό πρέπει να το νικήσεις ενώ ακόμη το παίρνεις. Ο λόγος είναι ότι πηγαίνεις στη δουλειά κάθε μέρα. Είναι σαν να σου ζητούν να κόψεις το ποτό, ενώ απαιτούν να πίνεις δυο τρία μαρτινάκια την ημέρα.
Μπορεί όμως να γίνει. Το πρόγραμμα που σου ετοίμασα μπορεί να τα καταφέρει. Γίνεται σε εννέα βήματα, γιατί έρχεται μία συγχώνευση και δεν θα έχω χρόνο για τα τελευταία τρία, οπότε το σύμπτυξα λίγο. Ηδη έχει αποτελέσματα. Χθες βγήκα βόλτα με την κοπέλα μου και δεν πήρα μαζί μου το εταιρικό κινητό. Αυτή είναι πρόοδος. Βέβαια, τσέκαρα το προσωπικό κινητό μου κάθε τρία λεπτά για μηνύματα από το διευθυντή μου, οπότε έχω δρόμο ακόμη μπροστά μου.
Θα θεραπευτώ. Θα νικώ ένα σύμπτωμα τη φορά. Ελα μαζί μου. Δεν έχεις τίποτα να χάσεις πέρα από τις αλυσίδες σου κι ένα μέλλον σαν το ρομπότ της εταιρείας.
Βήμα 1 : Παραδέξου ότι είσαι αδύναμος μπροστά στον εθισμό σου στη δουλειά.
Δεν είναι καθόλου εύκολο. Οι εταιρείες σου δίνουν πολλά εξτρά σε αντάλλαγμα για τον εθισμό σου. Επίσης, πρέπει να καταπολεμήσεις τη σύγχρονη αντίληψη: ότι το να δουλεύεις μέχρι τελικής πτώσεως είναι μία αρετή, ειδικά στα στελέχη μέσου επιπέδου, που πιστεύουν ότι μπορούν να φτάσουν στην κορυφή αν δουλέψουν μέχρι να εκραγούν οι καρδιές τους.
Αυτό που χρειάζεται είναι να αποδεχτείς ότι δεν είσαι πραγματικά ευτυχισμένος… ότι δεν κοιμάσαι καθόλου καλά… ότι δεν κάνεις αρκετό σεξ ή το κάνεις πολύ συχνά με λάθος ανθρώπους -όπως έχει πει ο Ερικ Αϊντλ- ή παίζεις πολύ γκολφ, που είναι άλλος ένας τρόπος που χρησιμοποιεί η φύση για να σου πει ότι είσαι νεκρός. Αυτό, όπως και η δουλειά, σου παίρνει πολύ χρόνο, σε αποσπά από την πραγματικότητα και σε φορτώνει καλό εξοπλισμό.
Βήμα 2 : Συνειδητοποίησε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα από τη δουλειά.
Αν πιάσεις τον εαυτό σου να χάνει πράγματα, να αναρωτιέται γιατί διάολο κάνει τα πράγματα που κάνει, να κάθεται μπροστά στο λάπτοπ όταν όλοι οι υπόλοιποι αράζουν στο μπάρμπεκιου, τότε μπορεί να είσαι έτοιμος να δεχτείς ότι έχεις παραιτηθεί από ένα μεγάλο μέρος της ζωής σου. Οσα λεφτά κι αν βγάλεις, δεν θα μπορέσεις να αγοράσεις δεύτερη ζωή. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι πρέπει να τα παρατήσεις και να αποσυρθείς στον Αθω.
Πρέπει να συνεχίσεις να δουλεύεις, να παλεύεις για όποιο στόχο έχεις θέσει και συγχρόνως να αποφεύγεις να ξανακυλήσεις στην άβυσσο της εργασιομανίας. Πώς θα το καταφέρεις; Με το να γίνεις ένας σωστός μάνατζερ. Ο σκοπός του μάνατζμεντ είναι να κάνει τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα που πρέπει να γίνουν. Κάνε σωστό σχεδιασμό και φύγε νωρίς. Αν η προσπάθεια που κάνεις είναι ειλικρινής, χρησιμοποίησε σωστά άλλους ανθρώπους για να βγάλεις τη δουλειά.
Βήμα 3 : Αποδέξου ότι δεν μπορείς να ελέγξεις τα πάντα κάτω από τον ήλιο.
Οι εργασιομανείς αποζητούν την τέλεια λύση για το πρόβλημα της ύπαρξης, γι’ αυτό προσπαθούν να ελέγξουν όσο περισσότερα πράγματα μπορούν. Θέσε ένα στόχο. Βρες τον τρόπο να τον πετύχεις. Μόλις το κάνεις, ένας άλλος θα πάρει τη θέση του. Αυτό το πράγμα δεν πρόκειται ποτέ να τελειώσει. Συνειδητοποίησέ το και δέξου το για να περάσεις στο επόμενο βήμα της σωτηρίας σου.
Βήμα 4 : Αναγνώρισε ότι η δουλειά είναι προσωρινή λύση για πνευματικά ζητήματα, τα οποία ακόμη δεν έχουμε λύσει.
Κάποια στιγμή πήγα στον ψυχαναλυτή. Μου είπε να ξαπλώσω στον καναπέ και να του πω όλα τα προβλήματά μου. Ανοιξα το στόμα μου να μιλήσω και μπλόκαρα. Δεν έβγαινε τίποτα. Προσπαθούσα να βάλω σε λέξεις όλο το μπουρδούκλωμα που είχε γίνει η ζωή μου και δεν τα κατάφερνα. Μετά από ένα μισάωρο σιωπής, κατά τη διάρκεια του οποίου ο ψυχαναλυτής μου είχε κοιμηθεί, παραδέχτηκα ότι κάτι δεν πήγαινε καθόλου καλά μαζί μου. Κάπου βαθιά μέσα μου υπάρχει μία τεράστια τρύπα και χρησιμοποιώ τη δουλειά για να την καλύψω. Σηκώθηκα κι έφυγα ήσυχα για να μην τον ξυπνήσω. Του άφησα τα χρήματα για τη συνεδρία πάνω στο γραφείο. Μπορεί να μη με είχε θεραπεύσει, αλλά τουλάχιστον με είχε κάνει να συνειδητοποιήσω το μέγεθος του προβλήματος.
Βήμα 5 : Ζήτα από την ανώτερη δύναμη της αρεσκείας σου βοήθεια για τη μεταμόρφωσή σου.
Κάποιοι άνθρωποι προσεύχονται. Αλλοι τρέχουν. Κάποιοι αγοράζουν ποδήλατα 2.000 ευρώ, φορούν ποδηλατικά κολλάν σε χρώματα κι ανεβαίνουν κάθε μέρα στην Πεντέλη. Δεν έχει σημασία τι θα κάνεις. Το ζητούμενο είναι να βρεις τα αποθέματα ενέργειας που αψηφούν τη λογική και να στρέψεις το στρεβλωμένο είναι σου μακριά από τη δουλειά και προς πράγματα, τα οποία έχουν σημασία. Αυτό είναι πολύ δύσκολο για τους εργασιομανείς. Υπάρχει αυτή η υπερκόσμια «καριέρα». Λέμε στους εαυτούς μας ότι «τα κάνουμε όλα για αυτούς», όποιοι κι αν είναι «αυτοί». Στην πραγματικότητα, οι άντρες σαν κι εμάς νιώθουν μοναξιά. Πρέπει να βγούμε από τα όρια του εαυτού μας αν πρόκειται να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο της εξάρτησης. Ορίστε και λίγες ανώτερες δυνάμεις για να διαλέξεις: οικογένεια, παιδιά, πνευματική εξέλιξη, αγάπη, ηρεμία μυαλού, βοήθεια προς τους άλλους.
Βήμα 6 : Επανόρθωσε με τους ανθρώπους που έχει βλάψει η πάθησή σου…
Αν έχεις παιδιά, ξεκίνα από εκεί. Αν έχεις μία τεράστια λίστα με πρώην που δεν μπόρεσαν να αντέξουν τις ώρες που δούλευες, σκέψου τις για λίγο. Τι θα ’λεγες για τη μαμά σου, που έχεις να τη δεις απ’ όταν τα άσπρα μαλλιά της δεν ήταν ακόμη άσπρα; Καλή ιδέα.
Βήμα 7 : …αλλά πρόσεχε μην τους τραυματίσεις.
Αυτό το πρόγραμμα δεν είναι μία άσκηση αυτοολοκλήρωσης εις βάρος των άλλων. Αυτό έκανες μέχρι τώρα. Τώρα πρέπει να παραδεχτείς τα ελαττώματά σου στους ανθρώπους που έχεις πληγώσει χωρίς να τους πληγώσεις κι άλλο. Οταν έχεις αμφιβολίες, απλώς κάτσε κλεισμένος στο σπίτι σου και βράσε στο ζουμί σου, έτσι, για αλλαγή.
Βήμα 8 : Αντικατάστησε τη δουλειά με άλλα πράγματα που σου προσφέρουν ικανοποίηση.
Αυτό μπορεί να είναι το πιο δύσκολο απ’ όλα. Είναι τόσο δύσκολη η επίτευξη αυτού του στόχου, αλλά όχι ακατόρθωτη. Ισως για ανθρώπους σαν εμένα και σένα υπάρχει κάπου μια ανατολή, που θα είναι το ίδιο όμορφη με το τελικό αποτέλεσμα μιας επιτυχημένης συγχώνευσης. Το πιστεύω. Πραγματικά το πιστεύω, αλλιώς δεν υπάρχει κανένα νόημα.
Βήμα 9 : Μετάφερε αυτό το μήνυμα σε άλλους εργασιομανείς και θέσε τον εαυτό σου στη διάθεσή τους όταν θα σε έχουν ανάγκη.
Γίνε ο Γιόντα για τους Τζεντάι σου. Γίνε ο Οζι Οζμπορν για τους Black Sabbath, ο Τζέιμς Τζόυς για τους μεταμοντέρνους. Αυτό που κάνω κι εγώ τώρα για σένα. Σου ζητάω, εδώ και τώρα, να κάτσεις, να πάρεις βαθιά ανάσα και να σταματήσεις. Να προσπαθήσεις να δεις ένα μέλλον πέρα από τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις της καθημερινότητάς σου. Στη σιωπή που σε περιβάλλει, ρώτα τον εαυτό σου: υπάρχει κάτι που δεν θα έπρεπε να κάνω; Φαντάσου τον εαυτό σου σε αυτήν τη θέση και σταμάτα να το κάνεις.
