Φοράς ένα πανάκριβο κοστούμι. Είσαι στο πιο ακριβό εστιατόριο της Αθήνας και απολαμβάνεις το καλύτερο t-bone του κόσμου. Απέναντί σου η Laetitia Casta είναι καρφωμένη στα μάτια σου σαν να βλέπει τηλεόραση. Σε θέλει και όλα πάνε καλά. Την επομένη περνάς από ένα πρακτορείο και αγοράζεις ένα ΛΟΤΤΟ, που αποδεικνύεται τζακπότ. Είσαι απολύτως ευτυχισμένος. Θα κρατήσει, όμως, περίπου για δύο μήνες. Γιατί μετά θα ξαναγίνεις ο συνηθισμένος εαυτός σου.
Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που δέχονται την εύνοια της τύχης, γρήγορα επιστρέφουν στα συνήθη, για το γενικό ταμπεραμέντο τους, επίπεδα ευτυχίας, τα οποία μπορεί να ποικίλλουν από «σχεδόν ηλιοφάνεια μέχρι μάλλον συννεφιά, με 50% πιθανότητα βροχής». Είναι χαρακτηριστικό ότι όσοι κερδίζουν το ΛΟΤΤΟ δεν δηλώνουν πολύ πιο ευτυχισμένοι από εμάς. Η παραπάνω πληροφορία, όμως, δεν μας σταματάει από την επιδίωξη της ευτυχίας. «Ολοι θέλουμε να είμαστε λίγο πιο ευτυχισμένοι απ’ ό,τι είμαστε», λέει ο Ed Diener, ψυχολόγος του Πανεπιστημίου του Ιλινόις, και προσθέτει: «Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι είναι αυτό που θα τους έκανε ευτυχισμένους».
Αυτή η άγνοια του μέσου ανθρώπου -να προβλέψει τι ακριβώς αναζητά για να είναι ευτυχισμένος- οδήγησε τον Diener και 100 ακόμα ψυχολόγους να αρχίσουν ένα μικρό κίνημα, το οποίο ονόμασαν θετική ψυχολογία (positive phychology). Μπορεί αυτό να ακούγεται σαν ανέκδοτο, αφού η ψυχολογία ασχολείται με αυτά που μας κάνουν δυστυχισμένους.
Ομως ο Diener και όσοι συμφωνούν μαζί του έχουν αποφασίσει να ασχοληθούν με αυτό που ονομάζουν υποκειμενική ευεξία (subjective well-being). Με άλλα λόγια, έχουν κάνει στόχο των ερευνών τους αυτό το περίεργο συναίσθημα της ευτυχίας. Ο Diener ασχολείται με την ευτυχία τα τελευταία 20 χρόνια και γνωρίζει καλά το αντικείμενο: ξέρει, για παράδειγμα, ότι τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία – εκτός ίσως αν ζούσε κανείς στο δρόμο. Η ομορφιά; Ισως, λιγάκι. Οι ηδονές; Χμ… κάπως καλύτερα.
Ο Diener δεν μασάει τα λόγια του: «Δεν πιστεύω ότι οι ηδονές είναι κακό πράγμα. Αλλά είναι υπερτιμημένες. Ακόμα και αν ανακαλύψεις τη νοστιμότερη πίστα στον κόσμο, πολύ γρήγορα οι αισθήσεις σου θα έχουν κορεστεί και η διάρκεια της ευχαρίστησης θα μειωθεί από αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν συνήθεια. Οσο για το σεξ με ένα σούπερ μόντελ; Μπορεί στην αρχή να σε ανεβάσει, αλλά κι αυτό θα το συνηθίσεις».
Πού πρέπει να ψάξει κανείς για την ευτυχία, λοιπόν; Στους φίλους, στην οικογένεια, στη δουλειά, στους στόχους και τις αξίες του. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι ένας σωστός συνδυασμός σκέψης, δράσης και συμπεριφοράς θα μας βάλει στο δρόμο για την ευτυχία. Αρκεί να διδάξουμε τον εγκέφαλό μας να είναι ευτυχισμένος. Ο Diener θα ήθελε να δει περισσότερες επιστημονικές αποδείξεις για τα παραπάνω.
Πιστεύει, όμως, ότι η ευτυχία δεν εξαρτάται μόνο από τα γονίδια και πως μπορούμε όλοι να κάνουμε βήματα προς την κατάκτησή της. Η συμβουλή του Diener: μην περιμένεις να κερδίσεις το ΛΟΤΤΟ. Αυτή τη στιγμή πάρε την απόφαση να βάλεις λίγη λιακάδα στη ζωή σου. Εδώ θα βρεις 5 βήματα προς τον έβδομο ουρανό.
1. Αλλαξε τις ενέργειές σου
Ο Ken Sheldon, ψυχολόγος του Πανεπιστημίου του Μιζούρι, πραγματοποίησε τέσσερις έρευνες σε περισσότερους από 1.000 φοιτητές, μελετώντας την ευτυχία τους κατά τη διάρκεια του σχολικού εξαμήνου. Οι μελέτες του κατέδειξαν ότι οι αλλαγές συνθηκών -όπως το να μετακομίσει κανείς σε μια ηλιόλουστη περιοχή, να αγοράσει ένα νέο αυτοκίνητο ή να αλλάξει συγκάτοικο- δημιουργούσαν προσωρινή ευτυχία. «Οι αλλαγές συνθηκών δίνουν μικρής διάρκειας ευτυχία, αλλά μετά γυρνάς εκεί απ’ όπου άρχισες», λέει ο Σέλντον, ο οποίος διαπίστωσε πως οι φοιτητές που άρχισαν καινούργιες δραστηριότητες, έγιναν μέλη μιας λέσχης, ή άρχισαν ένα καινούργιο σπορ, αισθάνονταν συνεχώς ευτυχείς.
2. Κάνε αυτό που κάνεις καλά
Τι είναι αυτό που κάνεις καλά; Ο,τι και να είναι, από σκι στο χιόνι μέχρι ζωγραφική ή οδήγηση μοτοσικλέτας, θα έχεις νιώσει αυτό το συναίσθημα της πλήρους αφοσίωσης, αλλά και του ελέγχου, που έχεις στην κατάσταση. Τότε που οι ικανότητές σου είναι εφάμιλλες της πρόκλησης που αντιμετωπίζεις και ο χρόνος φαίνεται να σταματά. Περιέργως, κανείς δεν είχε μιλήσει γι’ αυτό το συναίσθημα μέχρι το 1990, όταν ο τσέχικης καταγωγής ψυχολόγος, Mihaly Csikszentmi-haliy, έγραψε ένα βιβλίο σχετικά με το θέμα. Υπάρχουν μερικές στιγμές στη ζωή «όπου το σώμα και το πνεύμα ενός ανθρώπου εργάζονται στα όριά τους, κατά την εθελοντική προσπάθεια να πετύχουν κάτι δύσκολο και αξιόλογο». Εκείνη τη στιγμή μπορεί να μη λες στον εαυτό σου «Χα, χα. Είμαι τόσο ευτυχισμένος». Ομως, όταν την επαναφέρεις στη μνήμη σου διαπιστώνεις πόσο υπέροχο ήταν.
3. Θέσε ένα στόχο και κυνήγησέ τον
Ολοι ξέρουμε την ευτυχία της μεγάλης επιτυχίας, ό,τι και αν ήταν αυτή για τον καθέναν από μας. Ομως, είμαστε τόσο απασχολημένοι κι εκνευρισμένοι με την έλλειψη προόδου σε καθημερινό επίπεδο, ώστε χάνουμε την αίσθηση της επιτυχίας σε πράγματα που απαιτούν μακροχρόνια δέσμευση, σύμφωνα με τον David Myers, ψυχολόγο του Κολεγίου Hope και συγγραφέα του βιβλίου «The Pursuit of Happiness». «Παρόλο που συχνά μπορεί και να υπερτιμούμε αυτό που πετύχαμε σε μία δεδομένη μέρα, συνήθως υποτιμούμε αυτό που πετύχαμε σ’ ένα χρόνο», λέει ο Μάιερς.
4. Πες ευχαριστώ
Οι ψυχολόγοι Michael McCull-ough και Robert Emmons πραγματοποίησαν μία πρωτοποριακή εργασία για την ευγνωμοσύνη. Ζήτησαν από εθελοντές, τους οποίους είχαν χωρίσει σε τρεις ομάδες, να κρατούν ημερολόγιο δύο εβδομάδες. Η πρώτη ομάδα κατέγραφε αιτίες εκνευρισμού, η δεύτερη απλώς γεγονότα και η τρίτη 5 πράγματα, για τα οποία ήταν ευγνώμων στη διάρκεια της ημέρας. Στο τέλος του πειράματος, η ομάδα της ευγνωμοσύνης ήταν η πλέον ευτυχισμένη, γεγονός που έγινε αντιληπτό και από τις συζύγους των εθελοντών. Ο McCullough λέει ότι οι άνθρωποι που δεν φοβούνται να ευχαριστήσουν είναι, επίσης, περισσότερο αισιόδοξοι, έτοιμοι να προσφέρουν βοήθεια και διαθέτουν περισσότερη αποφασιστικότητα κι ενέργεια.
5. Βρες χρόνο για τους φίλους
Πρόσφατα ο Diener, μαζί με το συνεργάτη του Martin Seligman, πραγματοποίησαν μία μελέτη, στην οποία μετείχαν 222 φοιτητές του Πανεπιστημίου του Ιλινόις. Επιλέγοντας να μελετήσουν τη ζωή των 22 πιο ευτυχισμένων, διαπίστωσαν ότι ο καθένας από αυτούς είχε καλές κοινωνικές σχέσεις. Συνήθως διέθεταν ερωτική σχέση, μία ομάδα φίλων και στενούς οικογενειακούς δεσμούς.
Image by Freepik
