Τι είναι η ανεπάρκεια βιταμίνης D
Ανεπάρκεια βιταμίνης D σημαίνει ότι δεν έχετε αρκετή ποσότητα αυτής της βιταμίνης στο σώμα σας. Χρειάζεστε τη βιταμίνη D για να αναπτύξετε και να διατηρήσετε τα οστά σας.
Μπορεί να κινδυνεύετε από ανεπάρκεια αν δεν εκτίθεστε σε αρκετό ηλιακό φως, αν έχετε κάποια διαταραχή που μειώνει την ικανότητα του σώματός σας να την απορροφήσει ή αν δεν καναταλώνετε αρκετή βιταμίνη στη διατροφή σας.
Γνωστή και ως βιταμίνη του ήλιου, το σώμα μπορεί να την παράγει όταν το δέρμα εκτίθεται στο ηλιακό φως.
Βρίσκεται όμως και σε μερικές τροφές, όπως ορισμένα ψάρια, ιχθυέλαια και κρόκους αυγών, καθώς και σε εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα και χυμό πορτοκαλιού.
Γιατί είναι σημαντική η βιταμίνη D
Χρειάζεστε τη βιταμίνη D για να χτίσετε τα οστά και να τα διατηρήσετε ισχυρά. Η βιταμίνη D συμβάλλει στην ανάπτυξη των οστών βοηθώντας το σώμα να απορροφήσει και να χρησιμοποιήσει το ασβέστιο, το μαγνήσιο και το φωσφορικό άλας από τις τροφές που καταναλώνετε.
Εξισορροπεί το επίπεδο ασβεστίου στα οστά και στο αίμα. Όταν δεν λαμβάνετε αρκετή βιταμίνη D, τα επίπεδα ασβεστίου πέφτουν. Το σώμα πρέπει να αντλήσει ασβέστιο από τα οστά στο αίμα για να επαναφέρει τα επίπεδά σε ισορροπία.
Η βιταμίνη D παίζει επίσης ρόλο στον τρόπο λειτουργίας του νευρικού, του ανοσοποιητικού σας συστήματος και των μυικού συστήματο.
Η έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει αδύναμα οστά, μια κατάσταση που ονομάζεται οστεοπόρωση στους ενήλικες και ραχίτιδα στα παιδιά.
Τα χαμηλά επίπεδα αυτής της βιταμίνης στο αίμα έχουν επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο για:
- Καρκίνο
- Καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό επεισόδιο
- Κατάθλιψη
- Σκλήρυνση κατά πλάκας
- Διαβήτη τύπου 2.
Επίπεδα βιταμίνης D
Για να προσδιορίσετε την κατάσταση της βιταμίνης D, ο γιατρός σας θα μετρήσει τη συγκέντρωση της 25-υδροξυβιταμίνης D στο αίμα σας.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι πιθανότατα ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, τη φυλή ή την εθνικότητά και τον τύπο της εξέτασης που παραγγέλνει ο γιατρός.
Ωστόσο, οι ενδεικτικές τιμές είναι:
- 50 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο ή περισσότερο είναι πιθανότατα πολύ υψηλά και μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα υγείας
- 20 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο ή περισσότερο είναι πιθανώς αρκετά καλά για τους περισσότερους υγιείς ανθρώπους για τη διατήρηση της συνολικής υγείας.
- 12 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο ή λιγότερο θεωρούνται ανεπαρκή.
Η ανεπάρκεια της βιταμίνης D μπορεί να κατηγοριοποιηθεί με τον ακόλουθο τρόπο:
- Ήπια ανεπάρκεια: Λιγότερο από 20 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο
- Μέτρια ανεπάρκεια: Λιγότερο από 10 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο
- Σοβαρή ανεπάρκεια: Λιγότερο από 5 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο
Συμπτώματα ανεπάρκειας βιταμίνης D
Τα συμπτώματα και τα σημάδια της ανεπάρκειας βιταμίνης D τείνουν να είναι πιο εμφανή στα παιδιά, επειδή αναπτύσσονται ακόμη, οπότε τα οστικά τους προβλήματα είναι πιο έντονα.
Τα συμπτώματα της ανεπάρκειας στα παιδιά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Αδύναμοι και επώδυνοι μύες (με ήπια ανεπάρκεια)
- Εσφαλμένη ανάπτυξη των οστών
- Μυϊκή αδυναμία
- Πόνος στα οστά
- Παραμορφώσεις των αρθρώσεων
Τα συμπτώματα τείνουν να είναι λιγότερο εμφανή στους ενήλικες, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν
- Κόπωση
- Πόνο στα οστά και στις αρθρώσεις (ειδικά στην πλάτη)
- Απώλεια οστών
- Μυϊκή αδυναμία, πόνοι ή κράμπες
- Αλλαγές στη διάθεση, όπως κατάθλιψη
Αιτίες ανεπάρκειας βιταμίνης D
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους.
Δεν λαμβάνετε αρκετή βιταμίνη D από τη διατροφή
Αυτό μπορεί να είναι πιο πιθανό αν ακολουθείτε αυστηρή χορτοφαγική διατροφή. Οι περισσότερες διατροφικές πηγές είναι ζωικής προέλευσης, συμπεριλαμβανομένων:
- Λιπαρά ψάρια, ιδίως πέστροφα, σολομός, τόνος και σκουμπρί
- Έλαια από συκώτι ψαριού
- Κρόκοι αυγών
- Τυρί
- Ορισμένα μανιτάρια
- Μοσχαρίσιο συκώτι
- Εμπλουτισμένα τρόφιμα, όπως το γάλα, τα φυτικά γάλατα και τα δημητριακά
Δεν εκτίθεστε αρκετά στον ήλιο
Το σώμα σας παράγει βιταμίνη D όταν το πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια εκτίθενται στο ηλιακό φως για περίπου 5-30 λεπτά την ημέρα. Μπορεί να κινδυνεύετε από ανεπάρκεια αν μένετε μέσα στο σπίτι τον περισσότερο χρόνο, αν ζείτε σε βόρειο κλίμα ή αν φοράτε αντηλιακό όποτε βγαίνετε έξω.
Πολλοί άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στην ανεπάρκεια βιταμίνης D το χειμώνα, όταν υπάρχει λιγότερο ηλιακό φως και περνάτε λιγότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους.
Σκούρο δέρμα
Η χρωστική ουσία που κάνει το ανθρώπινο δέρμα σκούρο ονομάζεται μελανίνη. Βοηθά στην προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία Β (UVB), αλλά μπορεί επίσης να εμποδίσει την ικανότητα του δέρματός να παράγει βιταμίνη D μετά την έκθεση στον ήλιο.
Έτσι, οι άνθρωποι με σκουρόχρωμο δέρμα τείνουν να παράγουν λιγότερη βιταμίνη D από την έκθεση στον ήλιο σε σχέση με εκείνους με ανοιχτόχρωμο δέρμα.
Νεφρική ή ηπατική νόσο
Η βιταμίνη D έχει μια ανενεργή μορφή και μια ενεργή μορφή που μπορεί να χρησιμοποιήσει το σώμα. Τα νεφρά και το συκώτι σας διαθέτουν ένζυμα που μετατρέπουν την ανενεργή μορφή στην ενεργό μορφή.
Οι ασθένειες των νεφρών και του ήπατος μειώνουν την ποσότητα αυτών των ενζύμων που παράγει το σώμα, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D.
Ιατρικές παθήσεις
Η νόσος του Crohn, η κυστική ίνωση και η κοιλιοκάκη δυσκολεύουν το έντερό να απορροφήσει τις βιταμίνες και τα θρεπτικά συστατικά από τα τρόφιμα που καταναλώνετε.
Λαμβάνετε ορισμένα φάρμακα
Ορισμένα φάρμακα μπορεί να κάνουν το συκώτι να διασπάσει τη βιταμίνη D πιο γρήγορα από το συνηθισμένο.
Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν:
- Καρβαμαζεπίνη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο των επιληπτικών κρίσεων, του πόνου των νεύρων του προσώπου ή της μανίας και των μικτών επεισοδίων σε άτομα με διπολική διαταραχή.
- Χολεστυραμίνη και κολεστιπόλη,. Είναι φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη.
- Κλοτριμαζόλη. Είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία μυκητιασικών λοιμώξεων.
- Δεξαμεθαζόνη και πρεδνιζόνη. Είναι στεροειδή που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της φλεγμονής.
- Νιφεδιπίνη. Είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για την υψηλή αρτηριακή πίεση
- Orlistat. Είναι ένα φάρμακο για την απώλεια βάρους
- Φαινοβαρβιτάλη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο των επιληπτικών κρίσεων και την ανακούφιση από το άγχος.
- Ριφαμπίνη. Είναι ένα αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της φυματίωσης και ορισμένων περιπτώσεων μηνιγγίτιδας.
- Σπιρονολακτόνη. Είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για την υψηλή αρτηριακή πίεση και την καρδιακή ανεπάρκεια
Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη, που σημαίνει ότι διαλύεται στο λίπος. Τα άτομα με υψηλότερο επίπεδο σωματικού λίπους τείνουν να αποθηκεύουν περισσότερη βιταμίνη D στα λιποκύτταρά τους.
Για παράδειγμα, τα άτομα με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30 ή υψηλότερο είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλή περιεκτικότητα βιταμίνης D στο αίμα τους.
Έχετε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους
Η χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους που μειώνει το μέγεθος του στομάχου ή παρακάμπτει μέρος του λεπτού εντέρου μπορεί να καταστήσει δυσκολότερη την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, βιταμινών και μετάλλων από το πεπτικό σύστημα.
Βεβαιωθείτε ότι επισκέπτεστε τακτικά το γιατρό σας για να ελέγχει τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών σας.
Παράγοντες κινδύνου ανεπάρκειας βιταμίνης D
Μπορεί να διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο για ανεπάρκεια βιταμίνης D εάν:
- Είστε άνω των 65 ετών
- Έχετε ΔΜΣ 30 ή υψηλότερο
- Έχετε σκούρο δέρμα
- Καπνίζετε
- Δεν καταναλώνετε τρόφιμα και ποτά εμπλουτισμένα με βιταμίνη D
Εξετάσεις για ανεπάρκεια βιταμίνης D
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζεται να υποβληθούν σε εξέταση για ανεπάρκεια βιταμίνης D, αλλά ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να κάνετε μια εξέταση αίματος για την ανεπάρκεια αυτή εάν έχετε κάποια πάθηση ή παράγοντες κινδύνου για ανεπάρκεια βιταμίνης D ή εάν έχετε συμπτώματα.
Ο πιο ακριβής και πιο συχνά χρησιμοποιούμενος τρόπος μέτρησης της ποσότητας βιταμίνης D στο σώμα σας είναι η εξέταση αίματος 25-υδροξυβιταμίνης D ή 25(OH)D.
Θεραπεία ανεπάρκειας βιταμίνης D
Η σινιστώμενη ημερήσια δόση (RDA) βιταμίνης D έχει ως εξής:
- Για βρέφη και μωρά: 400 διεθνείς μονάδες (IU) την ημέρα
- Για παιδιά και εφήβους ηλικίας: 1-18 ετών: 600 IU την ημέρα
- Για ενήλικες ηλικίας 19-65 ετών: 600 IU την ημέρα
- Για ενήλικες ηλικίας 65 ετών και άνω: 800 IU την ημέρα
Εάν έχετε χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, ο γιατρός σας πιθανότατα θα σας συστήσει τη λήψη συμπληρώματος.
Συμπληρώματα βιταμίνης D
Η βιταμίνη D κυκλοφορεί σε δύο μορφές: εργοκαλσιφερόλη (D2) και χοληκαλσιφερόλη (D3). Για την D2 χρειάζεστε ιατρική συνταγή, αλλά μπορείτε να αγοράσετε την D3 από το φαρμακείο. Η βιταμίνη D3 φαίνεται να απορροφάται ευκολότερα από το σώμα.
Η ποσότητα της βιταμίνης D που χρειάζεστε για τη θεραπεία της ανεπάρκειάς σας εξαρτάται από το πόσο ανεπαρκής είστε και από τους παράγοντες.
Ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει υψηλότερη δόση 6.000 IU D3 την ημέρα. Μόλις το επίπεδό σας ξεπεράσει τα 30 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο, θα λαμβάνετε συνήθως ένα συμπλήρωμα 1.000-2.000 IU την ημέρα.
Εάν διατρέχετε υψηλό κίνδυνο για ανεπάρκεια βιταμίνης D λόγω της λήψης ορισμένων φαρμάκων ή επειδή έχετε σκούρο δέρμα, παχυσαρκία ή κάποια πάθηση που σας εμποδίζει να απορροφήσετε θρεπτικά συστατικά, ο γιατρός σας μπορεί να σας ξεκινήσει με 10.000 IU D3 την ημέρα μέχρι τα επίπεδα στο αίμα σας να υπερβούν τα 30 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο. Μετά από αυτό, μπορεί να σας ζητήσει να λαμβάνετε 3.000-6.000 IU βιταμίνης D3 την ημέρα.
Τα παιδιά με ανεπάρκεια βιταμίνης D λαμβάνουν συνήθως 2.000 IU την ημέρα για περίπου 6 εβδομάδες μέχρι τα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα τους να υπερβούν τα 30 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο. Μετά από αυτό, θα λαμβάνουν 1.000 IU D3 την ημέρα. Τα θηλάζοντα βρέφη και τα παιδιά που τρώνε λιγότερο από 1 λίτρο εμπλουτισμένου με βιταμίνη D γάλακτος την ημέρα μπορεί να χρειαστεί να λαμβάνουν 400 IU D3 την ημέρα.
Πόσος χρόνος χρειάζεται για να αναρρώσετε από την έλλειψη βιταμίνης D
Ο χρόνος που θα χρειαστείτε για να αναρρώσετε εξαρτάται από το πόσο σοβαρή είναι η ανεπάρκειά σας. Ωστόσο, γενικά χρειάζονται περίπου 6-8 εβδομάδες συμπληρώματος για να επανέλθουν τα επίπεδα της βιταμίνης D στο φυσιολογικό εύρος.
Ακόμα και αφού τα επίπεδα της βιταμίνης D γίνουν φυσιολογικά, ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να λαμβάνετε συμπληρώματα για κάποιο χρονικό διάστημα για να βεβαιωθεί ότι τα επίπεδά σας δεν θα πέσουν ξανά κάτω από το φυσιολογικό
Πρόληψη της ανεπάρκειας βιταμίνης D
Ο τρόπος πρόληψης της ανεπάρκειας βιταμίνης D είναι να λαμβάνετε αρκετή βιταμίνη D από τη διατροφή και να εκτίθεστε με ασφάλεια στον ήλιο.
Διατροφή
Κατανλώστε τροφές που περιέχουν βιταμίνη D. Οι τροφές που περιέχουν βιταμίνη D περιλαμβάνουν:
- Λιπαρά ψάρια, όπως κυπρίνος, σκουμπρί, τόνος, σολομός, σαρδέλες και πέστροφα
- Μουρουνέλαιο
- Μανιτάρια
- Γαλακτοκομικά προϊόντα, ιδίως εμπλουτισμένα
- Κρόκοι αυγών
- Μοσχαρίσιο συκώτι
- Χυμός πορτοκαλιού
- Δημητριακά
Έκθεση στον ήλιο
Μείνετε έξω χωρίς αντηλιακό για 5-30 λεπτά την ημέρα.
Αυτό το χρονικό διάστημα θα σας βοηθήσει να παράγετε βιταμίνη D χωρίς να αυξήσετε τον κίνδυνο για ηλιακά εγκαύματα και καρκίνο του δέρματος.
Συμπληρώματα
Εάν δεν λαμβάνετε αρκετή βιταμίνη D από τη διατροφή και την έκθεση στον ήλιο, μπορεί να χρειάζεστε ένα συμπλήρωμα.
Οι ενήλικες κάτω των 65 ετών πρέπει να λαμβάνουν 600-800 IU βιταμίνης D3 κάθε μέρα. Όσοι είναι ηλικίας 65 ετών και άνω χρειάζονται 800-1.000 IU ημερησίως.
Συνοψίζοντας
Η βιταμίνη D βοηθά το σώμα να χρησιμοποιεί το ασβέστιο και διατηρεί τα οστά ισχυρά. Η έλλειψη αυτής της βιταμίνης αυξάνει τον κίνδυνο για αδύναμα οστά και άλλα προβλήματα υγείας.
Ο γιατρός σας μπορεί να ελέγξει τα επίπεδα της βιταμίνης D με μια εξέταση αίματος. Εάν τα επίπεδά σας είναι χαμηλά, μπορεί να σας προτείνει να λαμβάνετε καθημερινά ένα συμπλήρωμα.
